Τέχνη και σχολείο

Δήμητρα Περγαντή

Από τα αρχαία κιόλας χρόνια η συμβολή της τέχνης στην ανθρώπινη πορεία είναι πολύτιμη και αναμφισβήτητη. Εντούτοις στη σημερινή εποχή λόγω κυρίως των κοινωνικών προβλημάτων, όπως η ανεργία και η οικονομική κρίση, που συνεχώς διογκώνονται, παρατηρείται μια έντονη απαξίωση προς την τέχνη και συχνά θεωρείται πολυτέλεια. Με αφορμή μάλιστα μια σχετική συζήτηση στην τάξη μας, κρίνω σκόπιμο να αναλύσω την προσφορά της τέχνης στους νέους, αλλά και το πώς μπορεί το σχολείο να ενδυναμώσει τη σχέση μας με την τέχνη.

Όπως είναι γνωστό, μέσω της τέχνης ο άνθρωπος μπορεί να εξωτερικεύσει τα συναισθήματά του, καθώς και να προβάλει τους προβληματισμούς και τις απόψεις του. Επιπλέον στην προσπάθειά μας να αποκωδικοποιήσουμε τα μηνύματα των έργων άλλων καλλιτεχνών, αφενός οξύνεται η κριτική μας ικανότητα και αφετέρου λαμβάνοντας ποικίλα ερεθίσματα αποκτούμε μια σφαιρική εικόνα της πραγματικότητας και διευρύνουμε τους πνευματικούς μας ορίζοντες. Κατ’ επέκταση, ερχόμενοι σε επαφή-μέσω της τέχνης- με τα προβλήματα που απασχολούν τους ανθρώπους, αποκτούμε συλλογική συνείδηση και άρα ευαισθητοποιούμαστε για όσα συμβαίνουν γύρω μας. Μέσω της πολιτισμικής δημιουργίας εξάλλου διασώζονται σπουδαία έργα τέχνης κι έτσι επιτυγχάνεται η μετάδοση ιδεών, αξιών και γνώσεων από γενιά σε γενιά. Τελικά, μπορούμε να πούμε ότι η τέχνη έχει ρόλο παιδευτικό, αφού διαμορφώνει και μάλιστα αναβαθμίζει την αισθητική μας.

Ας μην ξεχνάμε άλλωστε ότι παρά τις δυσκολίες που προβάλλει η σύγχρονη κοινωνία, τα μαθητικά χρόνια αποτελούν την περίοδο της εσωτερικής αναζήτησης. Η τέχνη, λοιπόν, έρχεται κι εδώ να προσφέρει την πολύτιμη αρωγή της. Απελευθερώνει τους νέους από την κυριαρχία της αυθεντίας και των τυποποιημένων ιδεών και κατ΄αυτόν τον τρόπο ο μαθητής χρησιμοποιεί τη φαντασία του και οξύνει την αντιληπτική του ικανότητα. Επιπλέον για πολλούς νέους η τέχνη αποτελεί ανεκτίμητο καταφύγιο από το υπερφορτωμένο πρόγραμμά τους κι έτσι τους δίνεται η δυνατότητα να ξεφύγουν, έστω για λίγο, από την πιεστική πραγματικότητα και το άγχος της καθημερινής ρουτίνας.

Παρόλα, λοιπόν, τα πολυάριθμα οφέλη που προσφέρει στους νέους η επαφή με την τέχνη, η αξιοποίησή της στα πλαίσια του σχολικού βίου είναι ακόμα εξαιρετικά χαμηλή. Είναι γνωστό, δυστυχώς, ότι το μάθημα των καλλιτεχνικών, καθώς και της μουσικής, θεωρούνται ήσσονος σημασίας στις τάξεις του Δημοτικού και του Γυμνασίου, πόσο μάλλον στο Λύκειο όπου παραλείπεται εντελώς. Έτσι ένα ουσιαστικό βήμα θα ήταν η αναβάθμιση των μαθημάτων αισθητικής αγωγής στο σχολείο και ιδιαίτερα στο Λύκειο. Αδήριτη είναι η ανάγκη δημιουργίας θεατρικών λεσχών, οργάνωσης διαγωνισμών διηγήματος ή ποίησης και συναυλιών ή αφιερωμάτων σε διάφορους καλλιτέχνες εντός του σχολείου. Όμως για την επίτευξη αυτών των εκδηλώσεων είναι απαραίτητη η εντατική επιμέλεια και συμβολή τόσο των μαθητών όσο και των εκπαιδευτικών.

Επιπρόσθετα στα πλαίσια ορισμένων μαθημάτων, όπως η Λογοτεχνία, η Ιστορία και η Φιλοσοφία, μια εξαίρετη ιδέα θα ήταν οι μαθητές να έρχονται σε επαφή με τον καλλιτεχνικό πλούτο της χώρας μας. Ο συνδυασμός του λογοτεχνικού θησαυρού με την ομορφιά των εικαστικών τεχνών θα δώσει στους μαθητές τη δυνατότητα να αποκομίσουν μοναδικά ερεθίσματα και να αυτοπραγματωθούν.

Συμπεραίνουμε, λοιπόν, ότι η γνήσια τέχνη καλλιεργώντας αισθητικά και οξύνοντας τη φαντασία και την παρατηρητικότητα του νέου, όχι μόνο του διδάσκει την αξία και τον σεβασμό της πολιτισμικής μας κληρονομιάς, αλλά κυρίως τον προετοιμάζει έτσι ώστε να αντεπεξέλθει στην σκληρή πραγματικότητα της εμπορευματοποιημένης τέχνης στη σύγχρονη εποχή. Για όλους τους παραπάνω λόγους η αισθητική αγωγή δεν είναι πολυτέλεια, είναι ανάγκη.