Ειδικές ανάγκες: στερεοτυπικές αντιλήψεις και άνθρωποι με δύναμη ψυχής

 Της Ευρυδίκης Μπακαλίδου

 Η σύγχρονη ελληνική κοινωνία παρά τις προόδους που έχει σημειώσει σε διάφορους τομείς, εξακολουθεί δυστυχώς να αντιμετωπίζει τα άτομα με ειδικές ανάγκες ως υποδεέστερα. Όσο πολιτισμένοι κι αν θέλουμε να θεωρούμαστε, δεν έχουμε καταφέρει να εξαλείψουμε τις στερεότυπες αντιλήψεις που υπάρχουν σήμερα και είναι ιδιαιτέρως έντονες. Ποιες εικόνες και ποια στερεότυπα έχει διαμορφώσει η ελληνική κοινωνία για τα άτομα με ειδικές ανάγκες;

Τα άτομα που αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα σωματικής αναπηρίας ή διανοητικής διαταραχής- και κατ’ επέκταση εκπαίδευσης και προσαρμογής στα κοινωνικά δεδομένα -χαρακτηρίζονται ως ΑΜΕΑ. Η ελληνική κοινωνία δεν διαθέτει τις κατάλληλες υποδομές έτσι ώστε να διευκολύνεται η προσπελασιμότητα των ΑΜΕΑ. Για παράδειγμα σε δημόσιους χώρους, όπως σχολεία και θέατρα, δεν υπάρχουν ειδικές ράμπες και ανελκυστήρες για την πρόσβαση των ατόμων με μόνιμα ή προσωρινά κινητικά προβλήματα. Έτσι στερούνται βασικά ανθρώπινα δικαιώματα, όπως το δικαίωμα στην εκπαίδευση και την ψυχαγωγία. Επομένως καταλήγουν να βρίσκονται κοινωνικά απομονωμένα. Παρόλο που στα πεζοδρόμια υπάρχουν ειδικές διαβάσεις για τυφλούς, οι υπόλοιποι άνθρωποι αποφασίζουν να σταθμεύσουν τα οχήματά τους πάνω σ’ αυτές τις ειδικές γραμμές, δυσκολεύοντας περισσότερο την μετακίνηση των ατόμων με αναπηρίες. Ακόμη και στους ειδικούς χώρους στάθμευσης των οχημάτων των ΑΜΕΑ πολύ συχνά ασυνείδητοι συμπολίτες μας τοποθετούν τα δικά τους οχήματα, δείχνοντας προκλητική αδιαφορία. Δυστυχώς η πολιτεία δεν έχει προβεί ακόμη σε κυρώσεις με στόχο να μειώσει τους παραβάτες.

Επιπλέον τα άτομα με ειδικές ανάγκες έρχονται αντιμέτωπα και με την ανεργία. Ποιος εργοδότης θα ήθελε ως υπάλληλο εργαζόμενο με προβλήματα ακοής ή όρασης; Βέβαια δεν πρέπει να ξεχνάμε πως ακόμα κι αν επιθυμούν να τον προσλάβουν, στην πράξη κάτι τέτοιο είναι αδύνατο, διότι δεν διαθέτουν ούτε τις κατάλληλες υποδομές για την πρόσβασή τους στους χώρους αυτούς ούτε και την υποστηρικτική τεχνολογία. Κατά συνέπεια οι άνθρωποι με αναπηρία αντιμετωπίζονται ως άξιοι οίκτου, αφού δεν έχουν ίσες ευκαιρίες να μορφωθούν, να αποκατασταθούν επαγγελματικά , ακόμα και να μετακινηθούν. Συνεπώς το υπόλοιπο κοινωνικό σύνολο αντιμετωπίζει τα άτομα αυτά με μια φιλεύσπλαχνη στάση η οποία συχνά υποτιμά την προσωπικότητά τους. Όμως επί της ουσίας αυτή η στάση θα οδηγήσει σε ρατσιστικές συμπεριφορές, οι οποίες θα περιθωριοποιήσουν ακόμα περισσότερο τα άτομα αυτά.

Ωστόσο το γεγονός ότι έχουν διαμορφωθεί τέτοιες απόψεις δεν αποτρέπει τα άτομα με αναπηρίες να προσπαθούν να επιτύχουν τους στόχους τους. Έτσι συχνά αποτελούν πρότυπο για όλους μας, διότι μέσα από τις δυσκολίες που βιώνουν γίνονται πιο δυνατοί άνθρωποι, με ισχυρή αγωνιστική διάθεση. Δεν αποθαρρύνονται, προσπαθούν να διαπρέψουν σε όποιον τομέα ασχοληθούν, διαθέτοντας ψυχική δύναμη και απίστευτη θέληση για ζωή. Γι’ αυτό αναζητούν εναλλακτικές μορφές δραστηριοποίησης, όπως στον αθλητισμό με τους παραολυμπιακούς αγώνες, ή στην εργασία με την τηλεργασία. Με ήθος και αξιοπρέπεια μπορούν μόνοι τους να σταθούν στα πόδια τους και να κατακτήσουν τον αυτοσεβασμό και τον σεβασμό των άλλων.

Επομένως τα ίδια τα άτομα με αναπηρίες αποδεικνύουν ότι τα στερεότυπα μπορούν να καταρριφθούν και ότι δικαιούνται να αντιμετωπίζονται ως ισότιμα μέλη στην κοινωνία. Στη σύγχρονη κοινωνία τέτοιου είδους διακρίσεις δεν έχουν θέση και ας μην ξεχνάμε πως όλοι μας είναι πιθανό να αντιμετωπίσουμε προσωπικά κάποιες ειδικές ανάγκες εξαιτίας ενός ατυχήματος ή μιας ασθένειας. Ας συμπεριφερόμαστε λοιπόν, όπως θα περιμέναμε να μας συμπεριφέρονται σε ανάλογη περίπτωση.