Ειρήνη από γυαλί

Μπορεί πολεμικές συρράξεις οικουμενικού χαρακτήρα να εκλείπουν στις μέρες μας, εντούτοις, οι πολεμικές προκλήσεις στο Αιγαίο από τη γειτονική χώρα έρχονται να μας υπενθυμίσουν ότι η σταθερότητα της ειρήνης δεν είναι και τόσο άθραυστη. Μολονότι, πλέον, είμαστε συνηθισμένοι σε ένα εν γένει ειρηνικό κλίμα με σποραδικές εναέριες και θαλάσσιες εντάσεις, πάντα τελικά ο κίνδυνος για μια απρόοπτη σύγκρουση ελλοχεύει. Ομολογουμένως το θέμα του πολέμου δεν συγκινεί μεγάλη μερίδα του νεανικού πληθυσμού, καθώς ίσως του φαίνεται σχετικά απόμακρο ή αδιάφορο. Είναι λες και κάθε παραδοχή της ευεργεσίας της ειρήνης για την ανθρωπότητα να έχει παραγραφεί και να υπάρχει στη συνείδησή μας πλέον μονάχα μια θολή κι ασαφής εικόνα για το ζήτημα του πολέμου και της ειρήνης. Σε ώρες σαν κι αυτές αξίζει να δώσουμε, λοιπόν ,έμφαση στη σημασία της κατοχύρωσης της ειρήνης που τόσο θεωρείται δεδομένη.

Αρχικά, κατοχυρώνοντας την ειρήνη διασφαλίζονται και τα ανθρώπινα δικαιώματα, η ψυχική και η ηθική υγεία. Ζώντας σε καθεστώς ειρήνης και δίχως το σκότος του πολέμου, μπορούμε να ζήσουμε με αξιοπρέπεια και με ασφάλεια, χωρίς τον φόβο των βασανιστηρίων και του θανάτου. Η ανυπαρξία βασανιστηρίων με τη σειρά της και η νομική τους απαγόρευση προάγει την ψυχική υγεία από τη στιγμή που περιορίζονται τα αισθήματα του πόνου και του τρόμου, ενώ ενισχύεται η γαλήνη. Σε καιρό ειρήνης επικρατεί, φυσικά, και η ηθική υγεία, καθώς ευδοκιμούν οι παραδόσεις, τα χρηστά ήθη και οι αρχές. Ανατρέφονται υγιείς προσωπικότητες με αξίες, καλλιεργημένες στον αλληλοσεβασμό και την ανθρωπιά που καρπώνονται τα οφέλη της ελευθερίας.

Επιπλέον, από τη στιγμή που η ειρήνη μεταφράζεται και σε κέρδος σε ανθρώπινες ζωές, εξασφαλίζεται κι η επιβίωση των νέων που τόσο θετικά συνδράμουν στη διαμόρφωση της αλλαγής, Με την ευρηματικότητά τους, αενάως αναζητούν την καινοτομία και συνεισφέρουν στην πνευματική πρόοδο. Η επιβίωση των νέων μεταφράζεται σε διεύρυνση της γνώσης που οδηγεί στην ανάπτυξη των επιστημών, που δύνανται να βελτιώσουν τον τρόπο ζωής μας. Παράλληλα, στο πλαίσιο της πνευματικής προόδου, προάγεται , σε περίοδο ειρήνης κι η παιδεία κι οι τέχνες ∙ δίνεται στον καθένα μας η δυνατότητα να μορφώνεται μέσω της διά βίου εκπαίδευσης, να διευρύνει τους πνευματικούς του ορίζοντες, να οξύνει την κριτική του σκέψη, να καρπώνεται ψυχαγωγικές απολαύσεις, πράγμα που συλλογικά συνεπάγεται υψηλό πνευματικό επίπεδο για την εκάστοτε κοινωνία.

 Επιπροσθέτως, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η ειρήνη ευνοεί τη συναναστροφή των λαών. Αφενός προωθείται η ανάπτυξη διακρατικής συνεργασίας και διευκολύνεται η σύναψη οικονομικών και πολιτικών σχέσεων μεταξύ των κρατών ∙ χαρακτηριστικό, πλέον, τέτοιο παράδειγμα διακρατικής
συνεργασίας συνιστά κι η Ευρωπαϊκή Ένωση. Ιδιαίτερα στο πλαίσιο αυτής, καθίσταται εφικτή η ελεύθερη διακίνηση προσώπων κι αγαθών, η εύκολη πραγματοποίηση οικονομικών δοσοληψιών από τη μια χώρα στην άλλη χάρη στο κοινό νόμισμα, κι η ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας και της καινοτομίας στα προϊόντα που διαρκώς βελτιώνουν τις συνθήκες ζωής μας. Αφετέρου, ευρύτερα η παγκοσμιοποίηση ευνοεί την καθολική συνεργασία για την επίλυση ζητημάτων όπως το οικολογικό, η εγκληματικότητα, η τρομοκρατία κι η καταπολέμηση ασθενειών. Στο ίδιο πλαίσιο, προάγεται κι η επιστημονική έρευνα που πάντοτε παρέχει την προοπτική της βελτίωσης της καθημερινότητάς μας.

Κύριο μέλημα του σχολείου για την καλλιέργεια φιλειρηνικής συνείδησης πρέπει, βέβαια, να αποτελεί η πραγματοποίηση βιωματικών δράσεων. Για παράδειγμα μέσω εκπαιδευτικών εκδρομών σε τοποθεσίες ιστορικής σημασίας, κέντρα πολεμικών συγκρούσεων και φρικαλεοτήτων, όπως το Άουσβιτς στο εξωτερικό και το Σκοπευτήριο της Καισαριανής εντός της χώρας, θα μπορούσαν οι μαθητές να διαπιστώσουν με έναν εμπειρικό τρόπο τις καταστροφικές συνέπειες του πολέμου για τη φύση, τον άνθρωπο και τις συνθήκες ζωής του. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, κι υπό την προϋπόθεση ότι καθηγητές και μαθητές είναι συνεργάσιμοι ώστε να έχει η επίσκεψη παιδευτικό χαρακτήρα, θα μπορούσαν οι μαθητές δημιουργικά να ευαισθητοποιηθούν σε σχέση με το ζήτημα ειρήνη-πόλεμος που τόσο βάναυσα ταλάνισε την ανθρωπότητα τους προηγούμενους αιώνες.

Στο ίδιο πλαίσιο το σχολείο θα μπορούσε να καθιερώσει τη συνάντηση μαθητών με επιζώντες πολέμου και βασανιστηρίων. Η επίσκεψη των τελευταίων στα σχολεία θα επιδρούσε εποικοδομητικά προς την κατεύθυνση αναθέρμανσης των φιλειρηνικών αισθημάτων των νέων, καθώς με την κατάθεση μαρτυριών τους και την αφήγηση ιστοριών τους θα μπορούσαν να συνειδητοποιήσουν οι μαθητές τις ολέθριες συνέπειες του πολέμου. Μέσω της αφήγησης αυτής, που καθιστά αμεσότερη και παραστατικότερη την επικοινωνία πομπού-ακροατηρίου, θα μπορούσε να αναδειχθεί η ψυχική ταραχή που απορρέει μέσα στο χάος του πολέμου. Άρα, λοιπόν, θα διευκολυνόταν τελικά η εμπέδωση της βαναυσότητας και των δυσκολιών από μεριάς των μαθητών.

Τέλος η πραγμάτωση των προαναφερθέντων στο πλαίσιο του μαθήματος της ιστορίας θα είχε εξίσου θετικά επακόλουθα. Από τη μία θα περιοριζόταν η ατελέσφορη, ξερή και μετωπική διδασκαλία του μαθήματος κι από την άλλη, σε συνδυασμό με την παρακολούθηση σχετικών ταινιών ή και την ανάγνωση λογοτεχνικών κειμένων θα ενισχυόταν το αντιπολεμικό μήνυμα και θα αποκρυσταλλωνόταν στη συνείδηση των νέων.

Πράγματι, όσο περνάει ο χρόνος απομακρυνόμαστε ολοένα και περισσότερο από τις σκοτεινές περιόδους της ιστορίας που τόσο συγκλόνισαν την οικουμένη. Ωστόσο δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι το ερεβώδες αυτό παρελθόν οφείλουμε πάντα να το αναγνωρίζουμε ως παράδειγμα προς αποφυγή για το μέλλον. Οφείλουμε να αναγνωρίσουμε την αξία της ειρήνης στο παρόν, διότι στον απρόβλεπτο κόσμο που ζούμε τίποτε δεν είναι άθραυστο κι όλα είναι πιθανά.

    Γιώργος Νικόλας Βλάχος